کودکان یک تا 3 سال، روزانه حدود 7 میلی‌گرم و کودکان 3 تا 12 سال، بین 10 تا 15 میلی‌‌گرم آهن در روز نیاز دارند. کم‌خونی ناشی از کمبود آهن در کودکان رایج است.

تغذیه در تامین مواد مغذی چون آهن و فولیک اسید از دوران جنینی تا بزرگسالی ضروری است. کمبود این مقدار می‌تواند در رشد کودک مشکلات جدی به‌وجود بیاورد.

کم‌ خونی در کودکان

کم خونی یکی از مشکلات شایع است و انواع مختلفی دارد. کم خونی معمولا به‌ دلیل کمبود گلبول‌های قرمز خون اتفاق می‌افتد.

گلبول‌های قرمز، سلول‌های قرمز رنگی هستند که وظیفه خون‌رسانی به بافت‌های مختلف را به‌ عهده دارند. این سلول‌ها، خونِ حاوی اکسیژن را از ریه به سایر بافت‌ها می‌رسانند. زمانی‌که مقدار گلبول قرمز در خون کاهش یابد، بدن دچار نوعی از کم خونی می‌شود.

علل کم‌ خونی کودکان

علت کم خونی می‌تواند به‌ دلیل خونریزی زیاد، ناتوانی بدن در تولید گلبول قرمز یا کم‌خونی ژنتیکی باشد. گلبول قرمز حاوی نوعی پروتئین به‌ نام هموگلوبین است. این پروتئین دارای آهن است. کمبود آهن موجب کاهش هموگلوبین و در نهایت کمبود گلبول قرمز می‌شود.

کم خونی مادران در دوران بارداری بر رشد و شکل‌گیری سیستم عصبی جنین تاثیر دارد. در دوران بارداری اگر دچار کم‌خونی بودید، لازم است تحت نظر پزشک درمان شوید. در این‌باره می‌توانید مقاله علایم کم‌خونی در بارداری را مطالعه کنید.

علایم کم‌ خونی در کودکان

در برخی از کودکان کم‌خونی علایم خاصی ندارد. با آزمایشات مربوطه و تحت نظر پزشک می‌توان کم‌خونی را تشخیص داد.

با این حال، کم‌خونی معمولا با علایمی چون سرگیجه، ضعف، بالا رفتن ضربان قلب، خشکی دهان، رنگ پریدگی یا زردی پوست همراه است.

درباره مصرف شربت برای کم‌ خونی کودکان باید بدانید که چنین مکمل‌هایی حتما باید توسط پزشک تجویز شوند. به‌ یاد داشته باشید که مادران پس از 6 ماهگی تا 24 ماهگی مکمل قطره آهن را باید به‌طور مرتب به نوزاد خود بدهند. علاوه بر این، برای جبران کمبود آهن در کودکان، غذاهای سرشار از آهن را در برنامه غذایی آنها بگنجانید.

غذاهای خون‌ ساز قوی

همانطور‌که درباره اهمیت تغذیه در بالا اشاره کردیم، لازم است بدانید که افراد کم خون چه بخورند تا کمبود آهنِ خون در آنها جبران شود. همچنین، در ادامه خواهیم گفت که چه چیزهایی باعث کم‌ خونی می‌شود.

گوشت قرمز منبع غنی آهن است. گوشت گاو، بره یا گوساله را در رژیم غذایی کودک خود قرار دهید. آهن موجود در آن به ‌سرعت جذب خون می‌شود. مصرف گوشت قرمز می‌تواند درمان سریع کم‌خونی برای افرادی باشد که دچار خونریزی شدید شده‌اند.

تخم‌مرغ سرشار از پروتئین و مواد مغذی چون آهن و فولیک اسید است و به تقویت سیستم ایمنی کودکان کمک می‌کند. توصیه می‌شود بعد از 4 ماهگی، تخم‌مرغ را در وعده غذایی کودک قرار دهید. برای آشنایی با منابع سرشار از پروتئین، مقاله غذاهای پروتئین‌دار کدامند را بخوانید.

میوه‌ها نیز در تغذیه کودکان نقش اساسی دارند. میوه‌های قرمز مثل گیلاس، آلبالو، انگور، انواع توت، هندوانه و موز سرشار از آهن هستند و به تولید هموگلوبین خون کمک می‌کنند. میوه‌های خشک مثل کشمش، خرما، برگه زردآلو و سایر میوه‌های خشک به کم‌خونی کودکان کمک می‌کند. این خوراکی‌ها را جایگزین تنقلات ناسالم کنید.

انواع مرکبات دارای ویتامین سی هستند. ویتامین سی در جذب آهن نقش اساسی دارد. به‌ همین دلیل است که توصیه می‌شود شربت آهن را به ‌همراه آب مرکبات به کودکان خود بدهید. آب پرتقال یک نوشیدنی مفید برای کم‌ خونی کودک شما است.

سبزیجاتی نظیر کلم بروکلی، اسفناج، کرفس، جعفری، کدو تنبل و چغندر، غنی از آهن و ویتامین سی هستند. اگر کودک شما تمایلی به خوردن آنها نشان نمی‌دهند، با این سبزیجات سوپ درست کنید یا ظرف غذای کودکتان را با آنها تزئین کنید تا به خوردن سبزیجات تشویق شوند.

حبوباتی مثل عدس، لوبیا قرمز، نخود و لوبیا سفید سرشار از آهن، پروتئین، فیبر و منیزیم هستند. فیبر باعث می‌شود سایر مواد مغذی بیشتر جذب روده شوند. در رژیم غذایی کودک خود از فیبر غافل نشوید. برای آشنایی با مواد غذایی سرشار از فیبر می‌توانید مقاله غذاهای فیبردار کدامند را مطالعه کنید.

آجیل‌ها و دانه‌های خوراکی مثل بادام زمینی، پسته و گردو سرشار از آهن، فولات و فولیک اسید هستند. این مواد مغذی به افزایش تولید هموگلوبین کمک می‌کنند. برای کودکان بالای 8 سال، دانه‌های خوراکی مثل کنجد، شاهدانه، دانه آفتابگردان، تخم کدو یا دانه چیا را می‌توانید در سالاد استفاده کنید. البته این خوراکی‌ها را با مشورت پزشک به رژیم غذایی کودک اضافه کنید و در مورد خوراکی‌های حساسیت‌زا احتیاط کنید.

در کنار این خوراکی‌ها مصرف ماهی، عسل، شیره انگور یا خرما در رژیم غذایی کودکان به بهبود کم‌خونی آنها کمک می‌کند.

غذاهای مضر برای کم‌ خونی

برخی از مطالعات نشان می‌دهد که مصرف زیاد منابع سرشار از کلسیم مثل لبنیات می‌تواند باعث کاهش جذب آهن شود. معمولا به افرادی که کم‌خونی شدید دارند توصیه می‌شود، لبنیات را هم‌زمان با غذاهای آهن‌دار مصرف نکنند.

در کودکانی که کم‌خونی خفیف دارند مصرف همزمان ماست و غذای سرشار از آهن مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند، زیرا گیرنده‌های جذب در روده بسیار دقیق هستند و مواد مورد نیاز را به‌ خوبی جذب می‌کنند. کلسیم برای رشد استخوان و ماهیچه کودک شما حیاتی‌ است. مصرف آن را محدود نکنید.

تحقیقاتی نیز درباره مصرف سویا نشان می‌دهد که پروتئین سویا ممکن است مانع جذب آهن شود. کودکان بهتر است برای جذب پروتئین از گوشت و تخم‌مرغ استفاده کنند.

تنقلاتی مثل چیپس و پفک و … هیچ‌گونه ارزش غذایی ندارند و فاقد مواد مغذی هستند. این خوراکی‌های ناسالم موجب کاهش اشتها در کودکان می‌شوند و آنها را بیشتر در معرض کم‌خونی قرار می‌دهند.

کلام آخر

کم‌خونی عوامل مختلفی دارد، اما عمده‌ترین دلیل آن کمبود آهن در کودکان است. مصرف مکمل‌ها با مشورت پزشک، درمان موثرتری برای کم‌خونی است. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد تغذیه نقش مهمی در خون‌سازی بدن دارد. در این مقاله سعی داشتیم شما را با انواع غذاهای خون‌ساز آشنا کنیم.

سوالات متداول:

چه غذاهایی باعث جبران کم‌ خونی کودکان می‌شود؟

غذاهای سرشار از آهن مثل گوشت قرمز، تخم‌مرغ، انواع مرکبات، میوه‌های قرمز، سبزیجاتی مثل بروکلی، اسفناج، کرفس، انواع حبوبات و آجیل‌ها.

علایم کم‌ خونی در کودکان چیست؟

سرگیجه، ضعف، بالا رفتن ضربان قلب، خشکی دهان، رنگ پریدگی یا زردی پوست.

چه چیزهایی باعث کم‌ خونی می‌شود؟

مصرف بیش از حد لبنیات و سویا، مصرف تنقلاتی چون چیپس و پفک و مصرف نکردن منابع غنی از ویتامین سی.