این نکته مهم را تقریباً همه شما می‌دانید که بیماران کلیوی باید هر روز مقدار زیادی آب بنوشند. آیا فقط همین کافی است؟ خوردن غذای مفید برای سنگ کلیه قدم بعدی برای تسریع دفع سنگ کلیه و جلوگیری از تشکیل سنگ‌های جدید است. اگر درد سنگ کلیه را تجربه کرده باشید قطعاً دلتان نمی‌خواهد آن ساعت‌های مرگبار دوباره تکرار شوند. رعایت رژیم غذایی سنگ کلیه کمک بزرگی در درمان این بیماری است. اگر درد سنگ کلیه را تجربه نکرده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم از همین امروز با انتخاب آگاهانه رژیم غذایی خود اقدامات پیشگیرانه را جدی بگیرید. درد سنگ کلیه و عوارض بعد از آن چیزی نیست که بخواهید حتی یک‌بار آن را تجربه کنید. در این مقاله مفصل درباره انواع سنگ کلیه و غذای مفید برای سنگ کلیه صحبت کرده‌ایم. با ما همراه باشید.

سنگ کلیه چگونه به وجود می‌آید؟

سنگ کلیه از تجمع برخی مواد شیمیایی در ادرار تشکیل می‌شود. این مواد شیمیایی با هم تجمع کرده و کریستال‌هایی را به وجود می‌آورند. سپس این کریستال‌ها به‌هم‌چسبیده شده و توده‌های بزرگتری که همان سنگ کلیه باشد را تشکیل می‌دهند. برخی از غذا‌ها و نوشیدنی‌ها حاوی مواد شیمیایی هستند که عامل تشکیل سنگ کلیه هستند. به همین دلیل است که باید غذا‌های و نوشیدنی‌های مفید برای سنگ کلیه را بشناسید و روزانه از آنها استفاده کنید.

این سنگ‌ها انواع مختلفی دارند؛ اگر قبلاً سنگ کلیه داشته‌اید از پزشک خود بخواهید که درباره نوع سنگ به شما توضیحاتی بدهد. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا رژیم غذایی سنگ کلیه مناسب خود را انتخاب کنید. گاهی یک ماده غذایی برای یک نوع سنگ کلیه مضر است، اما همان می‌تواند درمان یک نوع سنگ کلیه دیگر باشد. به‌عنوان‌مثال، افراد زیادی به بیماران کلیوی پیشنهاد می‌دهند که غذاهای حاوی کلسیم را از رژیم غذایی خود حذف کنند، اما در ادامه خواهید دید که این پیشنهاد چه ضرری برای تشکیل سنگ کلیه دارد. اگر اطلاعات خود را در این زمینه بالا ببرید، غذایی مثل آش دوغ مناسب بیماران کلیوی می‌شود. کافی است که طرز تهیه آش دوغ را یاد بگیرید و به‌جای سبزی آش از اسفناج در آن استفاده کنید. البته یادتان نرود که حتماً دوغ را کم نمک انتخاب کنید.

برای جلوگیری از سنگ کلیه چه بخوریم؟

یک برنامه غذایی مشخص برای پیشگیری از سنگ کلیه وجود ندارد. پزشک متخصص با درنظرگرفتن نوع سنگ و شرایط فردی مریض یک رژیم غذایی برای جلوگیری از سنگ کلیه تجویز می‌کند. در ادامه ۲ مورد از رایج‌ترین سنگ‌ها و رژیم‌های مخصوص به هرکدام را می‌بینید.

رژیم غذایی سنگ کلیه کلسیم اگزالات

اگزالات در تعداد زیادی از مواد غذایی به طور طبیعی وجود دارد. مواد غذایی زیر دارای سطوح بالای اگزالات هستند:

• بادام‌زمینی
• چغندر
• ریواس
• اسفناج
• سیب‌زمینی شیرین
• شکلات

محدود‌کردن مصرف این مواد غذایی سرعت تشکیل سنگ کلیه کلسیم اگزالات را کاهش می‌دهد، اما این‌همه ماجرا نیست. نکاتی مهمتر از مصرف‌نکردن این مواد غذایی برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه کلسیم اگزالات وجود دارد. نکته مهم برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کلسیم اگزالات در مصرف همزمان غذاهای حاوی کلسیم و اگزالات است. افراد زیادی به‌اشتباه تصور می‌کنند که باید برای پیشگیری از تشکیل این نوع سنگ مواد غذایی حاوی کلسیم را نخورند. برخلاف این تصور رایج، رژیم غذایی کم کلسیم احتمال ابتلا به این نوع سنگ را افزایش می‌دهد.

مهمترین کاری که باید در رژیم غذایی سنگ کلیه کلسیم اگزالات انجام دهید، خوردن همزمان مواد غذایی حاوی کلسیم و مواد غذایی حاوی اگزالات با یکدیگر است. در این شرایط، اگزالات و کلسیم قبل از ورود به کلیه‌ها و در معده یا روده به یکدیگر متصل می‌شوند. همین امر احتمال تشکیل این نوع سنگ را کاهش می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، ماست اسفناج نمونه بارز یک غذای حاوی کلسیم و اگزالات است.

رژیم غذایی سنگ کلیه اسید اوریک

مصرف زیاد پورین منجر به تولید سنگ کلیه اسید اوریک می‌شود. مواد غذایی زیر دارای سطوح بالای پورین هستند:

• گوشت قرمز
• صدف
• ماهی ساردین
• ماهی آنچوی

در مواد غذایی بالا به مقدار زیادی پورین وجود دارد. مصرف زیاد پورین باعث تولید اسید اوریک می‌شود؛ در نتیجه کلیه‌ها باید ادرار اسیدی دفع کنند. در نهایت با افزایش غلظت اسید در ادرار سنگ کلیه اسید اوریک تشکیل می‌شود؛ بنابراین برای جلوگیری از تشکیل اسید اوریک باید مصرف غذاهای حاوی پورین را کاهش دهید و به‌جای آن از غلات کامل، لبنیات کم‌چرب، سبزیجات و میوه‌ها استفاده کنید.

رعایت این نکات به کاهش اسیدیته ادرار کمک کرده و احتمال تشکیل سنگ کلیه اسید اوریک را کاهش می‌دهد. مثلا آش‌ها گزینه‌های خوبی برای غذای بیماران کلیوی هستند. شما می‌توانید از غلات کامل و سبزیجات مفید برای سنگ کلیه در تهیه آش استفاده کنید. علاوه بر این، آش مقدار زیادی مایعات دارد و خوردن آن به عملکرد بهتر کلیه کمک می‌کند. یادگرفتن طرز تهیه آش جو برای شروع پیشنهاد خوبی است.

رژیم غذایی سنگ کلیه

نکات زیر را در رژیم غذایی سنگ کلیه در نظر داشته باشید:

مایعات فراوان بنوشید

روزانه ۲ تا ۳ لیتر مایعات بنوشید. به خودتان سخت نگیرید؛ نیازی نیست که تمام روز را به نوشیدن آب خالی مشغول باشید. آب، قهوه، لیموناد یا هر نوشیدنی مفید دیگری بنوشید. فقط دراین‌بین به‌هیچ‌وجه به سراغ نوشابه نروید؛ این نوشیدنی برای سنگ کلیه مناسب نیست.

مصرف مواد غذایی حاوی اگزالات را محدود کنید

افرادی که زمینه سنگ کلیه کلسیم اگزالات دارند باید مواد غذایی حاوی اگزالات را محدود مصرف کنند. البته این به منزله حذف این مواد نیست. حذف خودسرانه مواد غذایی شما را دچار سوءهاضمه می‌کند. مواد غذایی مانند اسفناج، شکلات، چای، ریواس، چغندر و آجیل را کمتر از همیشه مصرف کنید.

کلسیم کافی بخورید

مصرف کلسیم از تشکیل سنگ کلسیم اگزالات جلوگیری می‌کند. برخلاف باور عموم، شما باید ۳ وعده در روز مواد غذایی حاوی کلسیم بخورید تا خطر تشکیل سنگ کلسیم اگزالات کاهش پیدا کند. کلسیم را به همراه مواد غذایی حاوی اگزالات مصرف کنید تا تأثیر بیشتری داشته باشد. در ادامه به شما پیشنهاد می‌کنیم که به مقاله غذاهای حاوی کلسیم مراجعه کنید و برنامه غذایی خود را تغییر دهید.

پروتئین را به اندازه مصرف کنید

بعضی از پروتئین‌ها مانند گوشت قرمز محتوای پورین زیادی دارند که تشکیل سنگ کلیه اوریک اسید را تحریک می‌کنند. علاوه‌براین، مصرف زیاد پروتئین با دفع کلسیم از کلیه‌ها رابطه مستقیم دارد. اگر به میزان زیادی کلسیم از بدن دفع شود، احتمال تشکیل سنگ کلیه بیشتر می‌شود.

برای آشنایی با غذاهای پروتئین‌دار، مقاله غذاهای پروتئین‌دار کدامند، را از دست ندهید.

مصرف نمک را کاهش دهید

رژیم کم‌نمک برای بیماران کلیوی ضروری است. افزایش مصرف سدیم باعث افزایش دفع کلسیم از بدن می‌شود. همانطور که گفتیم کلسیم برای جلوگیری از تشکیل سنگ اگزالات کلسیم در بدن ضروری است. به همین دلیل مصرف بالای نمک باعث می‌شود که سدیم قابل‌دسترس برای پیوند با اگزالات کاهش پیدا کند، در نتیجه احتمال تشکیل سنگ کلیه بیشتر می‌شود.

غذاهای حاوی ویتامین دی مصرف کنید

ویتامین دی باعث جذب بهتر کلسیم می‌شود. بااین‌حال نباید مکمل‌های ویتامین دی را خودسرانه مصرف کنید. در قدم اول با استفاده از غذاهایی مانند ماهی سالمون ویتامین دی موردنیاز بدن را تأمین کنید. در صورت نیاز به مصرف مکمل پزشک باید برای شما تجویز کند.

اگر سابقه دفع سنگ کلیه داشته‌اید یا نگران تشکیل سنگ کلیه هستید، این رژیم غذایی سنگ کلیه را به یک سبک زندگی برای خودتان تبدیل کنید تا از مشکلات مشابه پیشگیری شود.

سبزیجات مفید برای سنگ کلیه

مصرف بالای سبزیجات مفید برای سنگ کلیه راهی عالی برای پیشگیری و دفع سنگ کلیه است. سبزیجات زیر را مصرف کنید:

• لوبیا سبز
• کلم بروکلی
• گل کلم
• هویج
• گوجه فرنگی
• کاهو
• سیب زمینی

این سبزیجات حاوی اگزالات نیستند؛ به همین دلیل است که محدودیتی برای مصرف آنها در نظر گرفته نشده است. مقاله سبزیجات مفید برای بدن، اطلاعات شما را در این زمینه کامل می‌کند.

میوه‌های مفید برای دفع سنگ کلیه

مصرف میوه‌های مفید برای دفع سنگ کلیه نه‌تنها مایعات موردنیاز بدن را تأمین می‌کنند، بلکه کمک می‌کنند تا سنگ کلیه راحت‌تر دفع شود. میوه‌های زیر را مصرف کنید:

• انار
• لیمو
• سیب
• هندوانه
• مرکبات

مصرف میوه‌ها را در غذای مفید برای سنگ کلیه جدی بگیرید. هرکدام از این میوه‌ها ترکیباتی دارند که برای جلوگیری از سنگ کلیه و دفع سنگ کلیه مفید هستند. راه دیگر این است که این میوه‌ها را در غذا‌هایی که می‌خورید ترکیب کنید. مثلاً طرز تهیه آش انار را یاد بگیرید و از این طریق انار را مصرف کنید.

نوشیدنی مفید برای سنگ کلیه

در بیماری‌ سنگ کلیه نوشیدن مایعات مهمترین کاری است که بیمار باید انجام دهد. به همین دلیل است که به نوشیدن مایعات فراوان تا جایی که رنگ ادرار روشن شود بسیار تأکید شده است. علاوه بر آب که مهمترین نوشیدنی مفید برای سنگ کلیه است، نوشیدنی‌های زیر نیز برای سنگ کلیه مفید هستند:

• لیموناد بدون شکر
• آب پرتقال
• آب انار
• چای
• قهوه
• آب زنجبیل

فرد بیمار باید روزانه ۲ تا ۳ لیتر مایعات بنوشد تا کلیه‌ها توان فعالیت بهینه داشته باشند.

کلام آخر

رعایت یک رژیم غذایی مناسب از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. به همین دلیل باید غذاهای مفید برای سنگ کلیه را بشناسید و آنها را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید. قبل از هر چیز باید بدانید که نوع سنگ کلیه متفاوت است و مهم است که رژیم خود را بر اساس نوع سنگ کلیه انتخاب کنید. مثلاً همیشه درباره فواید اسفناج صحبت شده است، اما می‌دانید همین ماده غذایی باارزش در بیمارانی که سنگ کلیه کلسیم اگزالات دارند باید به‌اندازه محدود مصرف شود؟ توجه به غذاهای مناسب برای سنگ کلیه را جدی بگیرید و با پزشک متخصص خود در این زمینه مشورت کنید.

سؤالات متداول

آیا پنیر برای سنگ کلیه مضر است؟

معمولاً افراد به‌اشتباه پنیر را از برنامه غذایی بیماران کلیوی حذف می‌کنند. باید بدانید که کلسیم موجود در پنیر برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلسیم اگزالات لازم است. به همین دلیل مصرف متعادل پنیر نه‌تنها مشکلی ندارد، بلکه مفید است. البته حواستان باشید که پنیر‌های شور مصرف نکنید؛ مصرف بالای نمک برای بیماران کلیوی ضررهای زیادی دارد.

بعد از عمل سنگ کلیه چه بخوریم؟

نوشیدن مایعات فراوان و هیدراته ماندن بدن مهترین کار بعد از عمل سنگ کلیه است. در کنار آن باید از مرکبات، غلات کامل، ماهی قزل‌آلا و لبنیات کم‌چرب استفاده کنید.

چه چیزهایی برای کلیه مضر است؟

مواد غذایی حاوی اگزالات برای کلیه مضر هستند. بیماران کلیوی باید از چغندر، اسفناج، بادام‌زمینی، ریواس و سیب‌زمینی شیرین به اندازه محدود استفاده کنند. علاوه بر این، کاهش مصرف نمک نیز بسیار اهمیت دارد و مصرف بالای آن برای کلیه مضر است.