سندرم تخمدان پلیکیستیک یا PCOS یک بیماری غدد درون‌ریز یا هورمونی است که با تأثیر مستقیم بر تخمدان‌ها، عوارض متعددی را به همراه دارد. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند به دلیل ترشح کنترل نشده هورمون آندروژن در تخمدانشان کیست‌های متعددی تشکیل می‌شود. عموماً این افراد دچار رشد غیرطبیعی موهای زائد، التهاب، چاقی، اختلال در قاعدگی یا توقف در سیکل قاعدگی خواهند شد. علاوه بر این‌ها سندرم پلیکیستیک بر قدرت و میزان باروری خانم‌ها تأثیر بهسزایی خواهد داشت. متخصصین بر این باور هستند که تغییر عادات غذایی، سبک زندگی و انجام تمرینات ویژه به بدن اجازه می‌دهد تا خود را در برابر این سندروم مقاوم کرده و شرایط تخمدان‌ها را بهبود ببخشد. از این‌رو ما در این قسمت قصد داریم به رژیم مناسب برای افراد PCOS بپردازیم. خواندن این مقاله به‌تمامی خانم‌ها، به‌ویژه مبتلایان PCOS توصیه می‌شود.
علائم و نشانه‌های رایج PCOS
همان‌طور که در بالاتر به آن اشاره کردیم سندرم تخمدان پلیکیستیک به علت ترشح بیش از حد هورمون آندروژن در بدن ایجاد می‌شود که دارای علائم و نشانه‌هایی مخصوص به خود است. وجود چند مورد از موارد زیر می‌تواند دال بر سندرم تخمدان پلیکیستیک باشد. در صورت مشاهده نشانه‌های زیر حتماً با پزشک زنان یا غدد مشاوره کنید.
- آکنه
- افزایش موهای صورت یا بدن
- نازک شدن مو
- افزایش وزن
- تیره شدن پوست، به‌ویژه در چین‌های بدن، زیر سینه‌ها و اطراف کشاله ران
- دوره‌های قاعدگی نامنظم
- برچسب‌های پوستی در اطراف گردن یا زیر بازو
- مشکل باروری
چرا رژیم غذایی اهمیت زیادی برای کنترل PCOS دارد؟
افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک بیشتر در معرض چاقی، التهاب سیستمیک، سندرم متابولیک، مقاومت به انسولین یا ترکیبی از همه این موارد هستند. وجود این عارضه‌ها در این افراد باعث می‌شود تا شانس ابتلا به فشارخون، سرطان آندومتر، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و سایر بیماری‌ها بالا برود.
مطالعات نشان می‌دهد که بدن افراد مبتلا به PCOS در حدود ۵۰ تا ۷۵ درصد نسبت به بدن افراد عادی به انسولین مقاومت نشان می‌دهد. پزشکان معتقدند که همه افراد مبتلا به بیماری تخمدان پلیکیستیک این عوارض را ندارند، اما برای کسانی که دارای یک یا چند نمونه از این عارضه هستند باید برای رسیدن به وزن سالم تلاش کنند و این مهم تنها با رعایت رژیم غذایی و ورزش عملی خواهد شد.
بهترین رژیم غذایی برای مبتلایان به PCOS چیست؟
متخصصان تغذیه عموماً رژیم مدیترانه‌ای را به افراد دارای سندرم تخمدان پلیکیستیک پیشنهاد می‌کنند. چراکه این برنامه غذایی دارای طیف گسترده‌ای از غذاها، سبزیجات و مواد مفید برای بدن است. بنابراین به‌راحتی می‌توان از آن به‌عنوان یک رویکرد سبک زندگی به‌جای یک رژیم اصلاح موقت پیروی کرد. برنامه‌های غذایی متعادل که بر سبزیجات و میوه‌های غیر نشاسته‌ای، پروتئین بدون چربی، کربوهیدرات‌های سالم و لبنیات کم‌چرب تأکید دارند، به افراد مبتلا به PCOS کمک کند تا شرایط بهتر و عارضه کمتری را تجربه کنند. مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های زیر برای افراد PCOS بسیار مفید خواهد بود:
- ماهی‌های غنی از امگا ۳، مانند: سالمون، تن، ساردین و ماهی خال‌مخالی
- چربی‌های سالم مانند: روغن زیتون و آووکادو
- لوبیا، عدس و سایر حبوبات غنی از پروتئین (جایگزین گوشت قرمز)
- سبزیجات برگ‌دار مانند: اسفناج، کلم‌پیچ، کاهو و موارد مشابه
- سبزیجات غیر نشاسته‌ای مثل: گوجه‌فرنگی، قارچ، فلفل، کلم‌بروکلی، گل‌کلم، کرفس و رازیانه
- غلات کامل همچون: برنج قهوه‌ای، جو و مواردی ازاین‌دست
- نان‌ها و پاستاهای تهیه شده با غلات کامل
- میوه‌های کامل که دارای محتوای فیبری بالایی هستند.
- میوه‌های قرمز تیره مانند انگور قرمز، زغال‌اخته، شاه‌توت و گیلاس
- آجیل و دانه‌های خوراکی از جمله گردو، بادام و پسته
- شکلات تلخ در حد اعتدال
- ادویه و چاشنی‌هایی همچون: زردچوبه و دارچین
- نوشیدن آب فراوان
- نوشیدنی‌های کم قند یا بدون قند
- محصولات لبنی کم‌چرب
داشتن چنین رژیم غذایی فشارخون و قند خون را کنترل کرده و به جذب انسولین کمک می‌کند با مصرف غذاهای سرشار از فیبر به هضم غذا و سیری طولانی‌مدت خود کمک خواهید کرد. علاوه بر این‌ها هیدراته ماندن بدن، نه‌تنها برای افراد مبتلا به PCOS ضروری است، بلکه برای داشتن انرژی و فعالیت بدنی کافی نیز لازم است.
افراد مبتلا به PCOS باید از چه خوراکی‌هایی اجتناب کنند؟
تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک شواهدی از التهاب سراسری را نشان می‌دهند که با بیماری قلبی و سایر بیماری‌ها مرتبط است. رژیم مدیترانه‌ای؛ چربی‌های اشباع شده، گوشت‌های فراوری شده و قند تصفیه شده را حذف می‌کند. به همین دلیل است که رژیم مدیترانه‌ای یک ابزار قدرتمند برای مقابله با التهاب است. افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک باید از این مواد غذایی که می‌توانند التهاب را افزایش دهند، اجتناب کنند:
- غذاهای سرخ شده همانند: سیب‌زمینی سرخ شده، چیپس سیب‌زمینی، چیپس ذرت، مرغ یا ماهی سرخ شده
- چربی‌های اشباع شده مثل کره یا روغن مارگارین
- گوشت قرمز و فراورده‌های آن مانند: همبرگر، استیک، سوسیس و کالباس
- تنقلات فراوری شده‌ای همچون: کیک، کلوچه، آب‌نبات و شیرینی‌های صنعتی
- غلاتی که به کمک قند یا شکر فراوری شدهاند. جو دوسر فوری و گرانولا
- نوشیدنی‌های قندی مانند: نوشابه، نوشیدنی‌های ورزشی و نوشابههای انرژیزا
- چای با شکر یا قند
- نوشیدنی‌های الکلی
- آرد تصفیه شده
- نان سفید
- پیتزا و پاستا تهیه شده از آرد سفید
- برنج سفید
- غذاهایی با سطوح بالای نمک یا شکر
رژیم غذایی مناسب چگونه به افراد مبتلا به PCOS کمک می‌کند؟
زمانی که شما رژیم غذایی مناسبی را برای خود انتخاب کنید و در کنار آن به فعالیت‌های ورزشی مناسب نیز مشغول باشید، نشانه‌های زیر در بدن شما پدیدار خواهد شد:
- کاهش وزن
- بهبود متابولیسم انسولین
- دوره‌های قاعدگی منظم‌تر
- کاهش سطح هورمون‌های مردانه
- کاهش ریزش مو با الگوی مردانه
- کاهش سطح کلسترول خون
علاوه بر رژیم غذایی شما باید بتوانید برخی استراتژی‌های رفتاری را هم در پیش بگیرد. چراکه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. بنابراین با کنترل و مدیریت شرایط می‌توانید زندگی راحت‌تری را تجربه کنید:
- تعیین هدف
- تکنیک‌های خود نظارتی
- مراقبت از سلامت روان
- کاهش استرس
- استراحت و خواب کافی
- اجتناب از تعهد بیش از حد
- معاینات دوره‌ای توسط پزشک متخصص
کلام آخر
در حال حاضر هیچ درمانی برای PCOS وجود ندارد، اما رژیم غذایی افراد مبتلا به PCOS به مدیریت علائم و عارضه‌های آن کمک ویژه‌ای خواهد کرد. ما در این قسمت به چیستی، علائم، عوارض، راه‌های کنترل، نقش رژیم غذایی مناسب و باید‌ها و نباید‌هایی در رابطه با سندروم تخمدان پلیکیستیک پرداخته‌ایم. در صورت مفید بودن مطالب این مقاله توصیه می‌کنیم که برای افزایش آگاهی و در پیش گرفتن سبک زندگی سالم‌تر برای دوستان و عزیزان خود ارسال کنید.
سؤالات متداول
افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلیکیستیک باید از مصرف چه نوشیدنیهایی پرهیز کنند؟
مصرف نوشیدنیهایی که بر پایه قند یا شیرینکنندههای مصنوعی فراوری شدهاند. مانند: نوشابه، نوشیدنی انرژیزا، نوشیدنی ورزشی، چای با قند یا شکر و نوشابههای الکلی برای افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلیکیستیک مجاز نیست.
به‌طورکلی رژیم غذایی افراد PCOS باید عاری از چه موادی باشد؟
رژیم غذایی افراد PCOS باید مقدار کمی قند، شکر، نمک و نشاسته داشته باشد.
اگر افراد دارای PCOS از رژیم غذایی سالم پیروی نکنند، چه عوارضی برایشان خواهد داشت؟
ابتلا به دیابت، سرطان آندومتر، بیماری قلبی و عروقی، ریزش مو، افزایش هورمون مردانه و رویش بیش از حد موهای زائد، چاقی، فشارخون و افزایش کلسترول عوارضی است که در نتیجه نداشتن رژیم غذایی مناسب، در این افراد ایجاد می‌شود.
شبکه های اجتماعی