تقریبا 10 درصد از جمعیت دنیا درگیر بیماری‌های کلیوی هستند. کلیه‌ها اندام‌های کوچک و لوبیا شکلی هستند که وظایف مهمی در بدن دارند و مراقبت از آنها بسیار حیاتی است.

دیابت و فشار خون بالا از دلایل اصلی ابتلا به بیماری‌های کلیوی است. وظیفه اصلی کلیه‌ها دفع مواد زائد حاصل از غذا در خون می‌باشد. به‌همین دلیل تغذیه سالم و داشتن رژیم متناسب با وضعیت جسمانی هر فرد، اهمیت بسیاری دارد.

آگاهی درباره تاثیر مواد غذایی در بدن، به شما کمک می‌کند به سراغ انتخاب‌های سالم‌تر بروید. یک فرد مبتلا به مشکلات کلیوی هم باید بداند که چه خوراکی‌های مفید است و کدام ‌یک از آنها را باید حذف کند. در این مقاله با ما همراه شوید تا شما را با تغذیه سالم برای بیماران کلیوی آشنا کنیم.

غذاهای مفید برای کلیه

ایجاد محدودیت در رژیم غذایی، باید متناسب با شدت آسیب کلیوی بیماران باشد. به‌طور مثال برنامه غذایی برای نارسایی کلیه کاملا متفاوت از اختلال در عملکرد کلیه است. فردی که مبتلا به نارسایی کلیوی شده، ممکن است در مرحله نهایی بیماری کلیه باشد و نیاز به مراقبت بیشتری داشته باشد.

در مورد بیماری‌های کلیوی، مشورت با پزشک برای داشتن برنامه غذایی سالم، اولین توصیه ما به شما است. با این حال، شما را با برخی محدودیت‌ها بیشتر آشنا می‌کنیم. تغذیه درست می‌تواند شما را از آسیب‌های بیشتر دور نگه دارد.

یکی از مهمترین نکات درباره تغذیه سالم، میزان کالری دریافتی هر فرد در طول روز است. میزان کالری به مقدار فعالیت یک فرد در روز، سن، جنس، سایز و وزن بدن او بستگی دارد. بیماران کلیوی باید به نوع و مقدار کالری روزانه خود، بیش از دیگران توجه داشته باشند.

مراقبت از کبد و کلیه به سبک زندگی شما بستگی دارد. مقاله غذاهای مفید برای کبدچرب، شما را با تغذیه مناسب برای پیشگیری و کنترل بیماری کبدچرب آشنا می‌کند.

محدودیت رژیم غذایی در بیماران کلیوی

پروتئین، چربی، کربوهیدرات، پتاسیم و سدیم همگی از مواد مغذی موجود در ترکیبات غذایی هستند که نیاز بدن را تامین می‌کنند. کلیه‌ها اگر دچار اختلال شوند، قادر به تصفیه برخی از این مواد نیستند. بنابراین لازم است هریک از آنها را بشناسید و متناسب با نیازتان آنها را مصرف کنید.

کربوهیدرات‌ها از ساده‌ترین منابع غذایی هستند. کربوهیدرات را از غلات، قند، میوه‌ها و سبزیجات می‌توان دریافت کرد. دو نوع کربوهیدرات ساده و پیچیده وجود دارد. کربوهیدرات ساده معمولا در بستری از قند قرار گرفته و با سرعت زیادی در بدن مصرف می‌شود.

به ‌همین دلیل شما بلافاصله بعد از خوردن آن دوباره گرسنه می‌شوید. بیمار کلیوی بهتر است کربوهیدرات پیچیده را جایگزین قندهای ساده کند.

چربی‌ها از مواد ضروری برای تامین سوخت‌وساز بدن هستند. چربی‌های سالم و اشباع‌نشده در عروق بدن رسوب کمتری دارند و شما را در معرض بیماری‌های قلبی و عروقی قرار نمی‌دهند.

چربی سالم از منابعی مثل ماهی‌ها، دانه‌های روغنی، روغن زیتون و آووکادو را جایگزین چربی ناسالم کنید. برای آشنایی با چربی‌های سالم، به مقاله تغذیه سالم برای لاغری سر بزنید.

پروتئین مهمترین ماده مغذی برای رشد و سلامت استخوان‌ها و عضلات است. کمبود پروتئین شما را در معرض بیماری و افزایش وزن قرار می‌دهد. با این حال، مصرف بیش از حد آن هم عوارضی به‌دنبال دارد. تقریبا 10 تا 15 درصد کالری روزانه را باید از منابع پروتئینی تامین کرد.

پزشکان به بیماران کلیوی توصیه می‌کنند که مصرف پروتئین را محدود کنند. غذاهای سرشار از پروتئین ممکن است عملکرد کلیه را مختل کنند و باعث آسیب کلیوی شوند.

سدیم ماده اصلی نمک خوراکی است و زیاده‌روی در مصرف آن باعث بروز فشار خون بالا، آسیب به کلیه‌ها و ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود. مصرف نمک زیاد باعث تشنگی، تورم و بالا رفتن فشار خون می‌شود. بیماران کلیوی باید مصرف نمک را به حداقل برسانند و از غذاهای فرآوری شده و کنسروی استفاده نکنند.

مصرف بیش از حد پتاسیم هم بر افزایش فشار خون موثر است. بیشتر جایگزین‌های نمک خوراکی با پتاسیم غنی می‌شوند. رژیم غذایی بدون پتاسیم و سدیم برای بیماران کلیوی مناسب‌تر است.

به کسانی‌که معمولا با درد معده، نفخ، دل‌پیچه و سوزش قفسه سینه مواجه هستند، پیشنهاد می‌کنیم سری به مقاله غذاهای مفید برای معده‌درد بزنند.

لیست غذاهای بدون پروتئین

همانطور که در بالا اشاره کردیم، پروتئین ممکن است برای همه بیماران کلیوی مناسب نباشد. البته حذف کامل آن هم عوارضی دارد، بنابراین قبل از تغییر در رژیم غذایی، حتما با پزشک مشورت کنید.

مصرف پروتئین باعث تولید ماده‌ای به‌نام اوره در خون می‌شود. این ماده به خودی خود مشکلی ندارد، اما اگر کلیه‌ها خوب کار نکنند، مقدار اوره در خون بیش از حد افزایش پیدا می‌کند. در چنین مواقعی فرد دچار خستگی شدید و بی‌اشتهایی می‌شود. محدود کردن پروتئین به عملکرد بهتر کلیه‌ها کمک می‌کند.

پیش از اینکه شما را با مواد غذایی کم پروتئین آشنا کنیم، لازم است بدانید این ماده غذایی به شدت سیرکننده و در کاهش وزن بسیار موثر است. در مقاله غذاهای پروتئین‌دار کدامند، با فواید آن بیشتر آشنا شوید.

غذاهای مفید برای نارسایی کلیه

بیشتر میوه‌ها به‌جز میوه‌های خشک، قند و پروتئین کمی دارند و مناسب بیماران کلیوی هستند. بیشتر سبزیجات به‌غیر از حبوبات و ذرت، منابع چربی‌های سالم مثل روغن زیتون و آووکادو و ادویه‌ها می‌توانند در رژیم غذایی فرد مبتلا به بیماری کلیوی وجود داشته باشند.

وقتی رژیم غذایی خود را تغییر می‌دهید، بهتر است پروتئین را کاملا حذف نکنید. غذاهایی مثل نان، پاستا، ماکارونی، جو و برنج با پروتئین متوسط را می‌توانید با مشورت پزشک مصرف کنید.

گل‌کلم منبع خوبی از ویتامین کا، سی و فولات است. گل‌کلم فیبر بالایی دارد و سرشار از ماده ضدالتهاب است. پوره گل‌کلم را می‌توانید به‌جای پوره سیب‌زمینی استفاده کنید، زیرا پتاسیم و سدیم کمتری دارد و فسفر موجود در آن فقط 40 میلی‌گرم است.

انگور قرمز یکی از سالم‌ترین میوه‌ها برای بیماران کلیوی است. سدیم و پتاسیم این میوه بسیار پایین است و مقدار زیادی ویتامین سی و آنتی‌اکسیدان فلانوئید در آن وجود دارد. مصرف انگور قرمز برای سلامت قلب و پیشگیری از بیماری دیابت بسیار مفید است.

اگر به مقاله چند نوع غذا برای افراد دیابتی بروید، انواع خوراکی‌های سالم را در این مقاله، برای سلامت این بیماران معرفی کردیم.

ماهی برای بیماران کلیوی منبع غنی از چربی‌های سالم است. تحقیقات نشان می‌دهد، مصرف یک‌بار در هفته‌ی ماهی، مشکلات کلیوی و دفع پروتئین را به‌خصوص در بیماران دیابتی کاهش می‌دهد. ماهی سی‌بس یکی از منابع غنی از چربی سالم، امگا3 و پروتئین باکیفیت است. این نوع ماهی سدیم و پتاسیم نسبتا پایینی دارد و اسید‌های چرب آن از بروز التهاب پیشگیری می‌کنند.

سیر جایگزین خوبی برای نمک در برنامه غذایی بیماران کلیوی است. این ماده غذایی به بهبود هضم غذا کمک می‌کند و سرشار از ویتامین‌های ب6 و سی است. سیر ترکیبات گوگردی دارد و سدیم و فسفر آن بسیار کم است.

قارچ برای بیماران کلیوی می‌تواند جایگزین گوشت قرمز باشد. حذف کامل پروتئین ممکن است عوارضی داشته باشد، بنابراین بهتر است پروتئین حیوانی و سرشار از چربی ناسالم را با انواع پروتئین‌های گیاهی و باکیفیت جایگزین کنید.

بیشتر قارچ‌ها منبع خوبی از منگنز، سلنیوم، ویتامین ب و مس هستند. قارچ پروتئین سالم‌تری دارد و فیبر آن باعث ایجاد احساس سیری زودهنگام می‌شود. همچنین سدیم و پتاسیم آن کم است. نوعی قارچ به‌نام شیتاکه سدیم کمتری نسبت به قارچ سفید دکمه‌ای دارد.

تخم‌مرغ هم یکی از منابع غذایی در دسترس است. بیشتر افراد مبتلا به اختلال کلیه، نگران مصرف غذای پرمصرفی مثل تخم‌مرغ هستند. سفیده تخم‌مرغ منبع سالم‌تری برای تغذیه بیمارن کلیوی است، زیرا فسفر آن نسبت به زرده بسیار کمتر است. پروتئین سالمی دارد و غذای مناسبی برای بیماران دیالیزی است. پزشکان معمولا رژیم غذایی پروتئینی و فاقد فسفر را به افراد دیالیزی توصیه می‌کنند.

کلام آخر

بیماری‌های کلیوی از جمله اختلال‌های شایعی هستند که در نتیجه عوامل مختلفی از جمله سبک زندگی و نوع تغذیه به‌وجود می‌آیند. افراد مبتلا به نارسایی کلیه حتما باید تحت نظر پزشک متخصص، برنامه غذایی خاصی را دنبال کنند.

سدیم، پتاسیم، فسفر و پروتئین از جمله مواد مغذی هستند که افراد مبتلا به بیماری کلیوی لازم است مصرف آنها را محدود کنند. در این مقاله سعی داشتیم شما را با منابع غذایی سالم‌تر برای این افراد آشنا کنیم.

سوالات متداول:

بیماران کلیوی می‌توانند تخم‌مرغ بخورند؟

بیماران کلیوی باید پروتئین خود را با مشورت پزشک محدود کنند. سفیده تخم‌مرغ فسفر کمتری دارد و پروتئین سالم‌تری نسبت به زرده تخم‌مرغ است.

مصرف نان و غلات برای بیماران کلیوی مضر است؟

خیر. غذاهایی مثل نان، پاستا، ماکارونی، جو و برنج با پروتئین متوسط را می‌توانند با مشورت پزشک مصرف کنند.

ماهی چه فایده‌ای برای بیمار کلیوی دارد؟

مصرف ماهی، یک‌بار در هفته مشکلات کلیوی و دفع پروتئین را به‌خصوص در بیماران دیابتی کاهش می‌دهد.